Γιατί όμως το ψέμα βρίσκει τόσο εύκολα τον δρόμο του προς εμάς; Γιατί το πιστεύουμε εύκολα και επανειλημμένα; Υπάρχουν 4 βασικοί λόγοι για τους οποίους συμβαίνει αυτό.

Πρώτος και κυριότερος είναι η προκατάληψη εμπιστοσύνης. Με απλά λόγια , οι άνθρωποι έχουμε την έμφυτη τάση περισσότερο να πιστεύουμε παρά να αμφισβητούμε. Αυτό οδηγεί να εμπιστευόμαστε υπερβολικά, ειδικά ψέματα που μας είναι αρεστά. 

Ένας δεύτερος λόγος είναι ότι το ψέμα είναι παντού και πάντοτε παρών. Σε μια έρευνα της κοινωνικής Ψυχολόγου, καθηγήτριας και συγγραφέως Bella DePaulo Ph.D, η πλειονότητα των ατόμων από τους οποίους ζητήθηκε η συμμετοχή, ανέφεραν ότι λένε κατ’ ελάχιστο 2 ψέματα ημερησίως. Κάποιοι δε, ανέφεραν και 10 ως 15. Φυσικά κάποιοι μπορεί να λένε ψέματα και για το ότι λένε ψέματα. Αυτό όμως δεν αλλάζει την γενική εικόνα. 

Ένας τρίτος και επίσης σημαντικός λόγος είναι ότι οι περισσότεροι είμαστε πολύ κακοί «ανιχνευτές Ψεύδους», δηλαδή δεν το αναγνωρίζουμε το ψέμα καθόλου ούτε στην λεκτική ούτε στην μη λεκτική επικοινωνία. Γιατί συμβαίνει αυτό; Γιατί οι περισσότεροι βασίζονται σε στερεοτυπικές ενδείξεις που δεν αποτελούν όμως από μόνες τους δείκτες. Για παράδειγμα, αποσπασματικά το ότι αν κάποιος δεν σας κοιτά στα μάτια λέει ψέματα , είναι λάθος. Οι εξαιρετικά ικανοί ψεύτες θα σας κοιτάνε με πείσμα στα μάτια όταν θα σας πούνε ψέματα, κι αυτό είναι κάτι που στον τομέα Εγκληματολογίας – Ανακριτικής, οι ειδικοί γνωρίζουν. Επίσης ένα δεύτερο παράδειγμα, η ύπαρξη νευρικότητας , δεν είναι πάντα σημάδι ανεντιμότητας. Πολλές φορές είναι κι απλώς σημάδι αμηχανίας. Και εδώ , πολύ ικανοί ψεύτες θα έχουν ατάραχη στάση σώματος , λέγοντας τα μεγαλύτερα ψέματα. Εν ολίγοις οι αποσπασματικές πληροφορίες για δείκτες ψεύδους δεν αποτελούν γνώση και σίγουρα δεν αποτελούν απόλυτη ένδειξη. Δημιουργούν απλώς στερεοτυπικές ενδείξεις που μοιράζονται από στόμα σε στόμα ως οι απόλυτες γνώσεις , μεγαλώνοντας το πρόβλημα. Η αναγνώριση Ψεύδους θέλει εκπαίδευση , πολυεπίπεδη γνώση και συνδυαστική σκέψη.

Τέλος ένας τέταρτος λόγος , είναι ότι ο ψεύτης βελτιώνεται με την εξάσκηση. Το ότι θα πει με τόση επιτυχία ένα ψέμα, το ότι θα τον πιστέψουμε με τόση ευκολία, είναι ακριβώς επειδή είναι πολύ καλός στο να το κάνει αυτό. Ξεκινά από το να παρατηρεί αντιδράσεις στο ψέμα που λέει, και στην πορεία προσαρμόζει τον τρόπο του έτσι ώστε να μειώνονται οι αντιδράσεις και να βελτιώνεται η αποδοχή. Αυτό οδηγεί όχι απλά στο να μην αντιλαμβάνονται οι άλλοι το ψέμα του, αλλά στο να φαίνεται ο ίδιος ως πολύ ειλικρινής. Άρα η «δουλειά» του γίνεται ολοένα και πιο εύκολη.

Η βασική αναγνώριση του Ψεύδους πάντως ξεκινάει από τον εαυτό μας. Τι δεν είπαμε απολύτως ανοιχτά; Σε τι αποκρύψαμε μέρος της αλήθειας; Και για ποιους λόγους το κάναμε; Το αντιλαμβανόμαστε; Πολλοί άνθρωποι δεν αναγνωρίζουν ούτε καν τα ψέματα που λένε, πόσο μάλλον τα ψέματα που ακούνε.

Mersinias Thomas, TEDx speaker,

Clinical Psychologist, Mental Health Counselor

©www.mersinias.gr

Αναφορές:

https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/fpsyg.2012.00488/full

https://www.uwlax.edu/currents/how-often-do-people-lie/

https://smg.media.mit.edu/library/DePaulo.ManyFacesOfLies.pdf