Ο ρόλος των στερεοτύπων στην Εγκληματολογία

Τα εγκληματολογικά στερεότυπα είναι οι πεποιθήσεις των ανθρώπων σχετικά με τα τυπικά χαρακτηριστικά δραστών που σχετίζονται με συγκεκριμένους τύπους εγκλημάτων.

Για παράδειγμα, έρευνες έχουν δείξει ότι οι άνθρωποι έχουν κοινές πεποιθήσεις σχετικά με τα τυπικά χαρακτηριστικά των τρομοκρατών (καταγωγή Μέσης Ανατολής, Μουσουλμάνοι άνδρες μετανάστες), για τους παιδεραστές (λευκοί, μεσήλικες παντρεμένοι άνδρες), για τους μικροεμπόρους ναρκωτικών (αμόρφωτοι, νέοι Αφροαμερικανοί άνδρες ή μετανάστες). καθώς και πολλών άλλων τύπων εγκληματιών. Σε μεγάλο βαθμό αυτά τα στερεότυπα έχουν «χτιστεί» εξαιτίας του κινηματογράφου και των προφίλ που οι δράστες τέτοιων εγκλημάτων παρουσιάζουν στις ανάλογες ταινίες.

Το πρόβλημα βέβαια για την εγκληματολογία , δεν έγκειται τόσο στον γενικό πληθυσμό του οποίου τα στερεότυπα διαμορφώνουν κοινωνικές ανισότητες, αλλά στο πόσο αυτά τα στερεότυπα επηρεάζουν τους λειτουργούς του νόμου και της δικαιοσύνης, οι οποίοι καλούνται να αποδώσουν δικαιοσύνη από το πρώτο ως το τελευταίο επίπεδο της. Για παράδειγμα στην Αμερική στην βάση των δαχτυλικών αποτυπωμάτων του FBI, η οποία απαριθμεί στοιχεία για πάνω από 70 εκατομμύρια άτομα, δεν υπάρχουν μόνο τα δαχτυλικά αποτυπώματα αλλά και ένα πλήθος στοιχείων για κάθε άτομο όπως φυσικά χαρακτηριστικά (ύψος, βάρος), καταγωγή, τυχόν επίκτητα χαρακτηριστικά όπως ουλές, τατουάζ κ.α , στοιχεία τα οποία πιθανόν να αγγίζουν στερεοτυπικές αντιλήψεις και να δυσκολεύουν την απόδοση ορθής αστυνομικής και δικαστικής κρίσης.

Σε σχετικό πείραμα , στο οποίο δόθηκαν στους συμμετέχοντες δυο υποθετικοί τύποι εγκλημάτων , μια απλή κλοπή πορτοφολιού και μια περίπτωση παιδεραστίας, και ταυτόχρονα τους δόθηκαν δυο ύποπτοι ως βασικοί βάσει προσέγγισης δαχτυλικών αποτυπωμάτων, μια μεσήλικη Ασιάτισσα και ένας λευκός μεσήλικας, αυτό που φάνηκε ήταν ότι: η ταυτότητα του υπόπτου έπαιξε μηδαμινό ρόλο στην υπόθεση κλοπής του πορτοφολιού αλλά ισχυρό ρόλο στην υπόθεση παιδεραστίας , στην οποία ο ύποπτος επιλέχθηκε από διπλάσιο αριθμό συμμετεχόντων.

Αν και οι τεχνικές εγκληματολογικής ανάλυσης έχουν επικριθεί για έλλειψη επιστημονικής βάσης και υπόκεινται σε μεροληψία, η επιλεγμένη μελέτη παρέχει την πρώτη εμπειρική απόδειξη ότι οι ευρέως διαδεδομένες κοινωνικές πεποιθήσεις σχετικά με τα τυπικά χαρακτηριστικά των δραστών εγκλημάτων ενδέχεται να λειτουργούν ως μια ιδιαίτερα διάχυτη πηγή μεροληψίας στην εγκληματολογική ανάλυση. Αυτά τα ευρήματα ενισχύουν περαιτέρω την υποστήριξη στις εκκλήσεις που υπάρχουν για γενναία μεταρρύθμιση των εγκληματολογικών επιστημών (National Academy of Sciences, 2009).

Δυστυχώς τα λάθη της εγκληματολογικής επιστήμης εμπλέκονταν σε περισσότερο από το 50% των λανθασμένων καταδίκων που αποκαλύφθηκαν ως λανθασμένες μέσω εξέτασης DNA πολύ μετά την καταδίκη των υπόπτων (The Innocence Project).

Mersinias Thomas, TEDx speaker,

Clinical Psychologist, Mental Health Counselor

©www.mersinias.gr

Αναφορές:

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27149288/

https://innocenceproject.org/