Από μικρή ηλικία, τα παιδιά σχηματίζουν έναν ισχυρό δεσμό με τους γονείς τους στους οποίους εξαρτώνται για την απόλυτη επιβίωσή τους και για παρατεταμένο χρονικό διάστημα. Κάθε παιδί χρειάζεται προστασία και αγάπη από τους ενήλικες οι οποίοι έχουν ιδανικά την επιθυμία και την ικανότητα φυσικά, να εξασφαλίζουν την ικανοποίηση των βασικών αναγκών του παιδιού. Σε περιπτώσεις που ένας γονέας είναι ασαφής ή συναισθηματικά απουσιάζει, το βρέφος πάσχει από αυξημένες καταστάσεις άγχους που μπορεί, κατά καιρούς, να τις αισθάνεται απειλητικές για τη ζωή του.

Τα παιδιά κάνουν την καλύτερη δυνατή προσαρμογή στις περιστάσεις στις οποίες βρίσκονται όποιες κι αν είναι αυτές. Για να αντιμετωπίσουν λοιπόν την κατάστασή αυτή τα παιδιά, προστατεύονται από το άγχος και τον πόνο, φαντάζοντας ότι έχουν μόνιμη σύνδεση με τον πανίσχυρο γονέα. Δημιουργούν δεσμό φαντασίας με τη μητέρα ή τον πατέρα τους, όπου αισθάνονται ότι είναι συνδεδεμένοι, σαν να μοιράζονται μια και μοναδική ταυτότητα. Αυτή η φανταστική συγχώνευση προσφέρει άνεση και ασφάλεια και εν μέρει αντισταθμίζει αυτό που λείπει από το διαπροσωπικό και οικογενειακό περιβάλλον. Τα παιδιά που υποφέρουν από υπερβολική απόρριψη, πόνο και συναισθηματικό πόνο σχηματίζουν έντονους δεσμούς φαντασίας, προκειμένου να αμβλύνουν την αγωνία τους. Ο δεσμός φαντασίας προσφέρει επίσης μερική ανακούφιση από το άγχος του θανάτου.

Για να διατηρηθεί αυτή η φανταστική σύνδεση, τα παιδιά αρνούνται ή ελαχιστοποιούν την πραγματικότητα των γονικών ανεπαρκειών ή και κακοποιήσεων, ενώ παράλληλα εξιδανικεύουν τους γονείς τους και εσωτερικοποιούν τις αρνητικές στάσεις και τα συναισθήματα των γονιών τους απέναντί ​​τους. Από νωρίς τότε, τα παιδιά έρχονται να θεωρήσουν εαυτούς ως κακές ή ελλιπείς μορφές και φέρνουν αυτή τη βασική εικόνα στο μέλλον και στις ενήλικες ζωές τους. Γίνεται δηλαδή μια θεμελιώδης πτυχή της βασικής τους ταυτότητας.

Από αυτό το σημείο, κάθε διάλειμμα, είτε στη γονική διαδικασία εξιδανίκευσης είτε στην αρνητική αυτοεκτίμηση οδηγεί σε συναισθήματα έντασης ή έντονης δυσφορίας. Μόλις σχηματιστεί, οποιαδήποτε διείσδυση ή σπάσιμο με οποιαδήποτε πτυχή του φανταστικού αυτού δεσμού οδηγεί σε μια αυξημένη και διαρκή κατάσταση άγχους. Όταν η ισχυρή αυτή άμυνα αμφισβητηθεί υπάρχει μια αίσθηση φόβου, μια έντονη συνειδητοποίηση ότι είμαστε αβοήθητοι και μόνοι. Συχνά υπάρχει η αίσθηση ότι η αποφυγή του δεσμού φαντασίας θα ήταν απειλητική για τη ίδια την ζωή.

Η θετική κίνηση στην ψυχοθεραπεία που αμφισβητεί τη γονική εξιδανίκευση ή βοηθά τους ασθενείς να βλέπουν τους εαυτούς τους σε μια καλύτερη προοπτική, μπορεί παραδόξως να αντιμετωπιστεί ως απειλητική από τον ασθενή παρά ως απελευθέρωση. Αντί να αισθάνονται καλύτερα, μπορεί να αισθάνονται παράδοξα ή άβολα και τείνουν να αρνηθούν τις ιδέες τους ή και την πρόοδό τους. Για το λόγο αυτό, παρόλο που οι άνθρωποι μπορεί να επιθυμούν να αλλάξουν, μπορούν να πολεμήσουν ενάντια στις θετικές εξελίξεις που συμβαίνουν στην ψυχοθεραπεία ακόμη κι αν την βιώνουν πραγματικά. Οι περισσότεροι μέσα ή έξω από τη θεραπεία, φοβούνται, ακόμα και τρομοκρατούνται, να κάνουν ισχυρές αλλαγές στη ζωή προς το καλύτερο λόγω της απειλής πως αυτές οι αλλαγές επηρεάζουν το μέχρι σήμερα οικείο.

Οι ασθενείς που υποβάλλονται σε ψυχοθεραπεία αντιμετωπίζουν ένα απόλυτο δίλημμα. Η φυσική τους τάση από την μια να αγκαλιάζουν νέες ιδέες και να απολαμβάνουν τα οφέλη της αντίληψης τους για έναν καλύτερο δρόμο, παρεμποδίζεται από την άλλη απο το αυξημένο άγχος που προκαλείται από προκλητικές πτυχές του δεσμού φαντασίας με τους γονείς τους. Τα συναισθήματα της κενότητας και μοναξιάς, μαζί με μια πραγματική αίσθηση της απώλειας, μπορούν να είναι ιδιαίτερα οδυνηρά και να οδηγήσουν σε γενικευμένη αντίσταση στη θεραπεία. Η λειτουργία του δεσμού φαντασίας και το επακόλουθο άγχος κατά το σπάσιμο μαζί του, είναι αμφότερα σε μεγάλο βαθμό ασυνείδητα. Αυτό καθιστά δύσκολο για τους ασθενείς να εντοπίσουν και να κατανοήσουν τις αντιδράσεις τους, όταν οποιαδήποτε πτυχή της φανταστικής σύνδεσης αυτής, εκτίθεται ή απειλείται.

Συμπερασματικά, είναι πολύτιμο τόσο για τον ψυχοθεραπευτή όσο και τον ασθενή να αντιμετωπίσουν μαζί το γεγονός ότι σε μια πολύ ευρεία έννοια, ο ασθενής ίσως δεν θέλει να βελτιωθεί όσο παράδοξο κι αν ακούγεται αυτό, θέλει να ανακουφιστεί. Θετικά γεγονότα μπορούν να έχουν δυσμενείς επιπτώσεις , ή αρνητικά γεγονότα να έχουν θετικές επιπτώσεις. Όπως συχνά λέω σε ασθενείς μου, το μεγαλύτερο πρόβλημα σήμερα, είναι η αποφυγή των προβλημάτων μας. Στην εποχή της καταναγκαστικής ευτυχίας , αυτό τείνει να γίνει κανόνας.

Mersinias Thomas, TEDx speaker,

Clinical Psychologist, Mental Health Counselor

©www.mersinias.gr

Αναφορές:: Alice Miller – Οι φυλακές της παιδικής μας ηλικίας, Η απαγορευμένη Γνώση